Typographical Variants of the Brest Bible

Stanisław Siess-Krzyszkowski

doi:10.15584/tik.spec.eng.2020.5

Authors

Stanisław Siess-Krzyszkowski Jagiellonian University in Cracow

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.spec.eng.2020.5

Keywords:

Poland, Brest Bible, typographical variants, 16th century

Abstract

The issue that is the main focus of this paper has not been of great interest to bibliology scholars. Even though one version of the Brest Bible, marked as B, was described quite thoroughly by Feliks Bentkowski already two hundred years ago, the catalogue descriptions have until today been based upon the scheme formulated by Karol Estreicher (senior). He identified three versions of the Brest Bible, which differ only in the title page. The fact is that there are only two versions, A and B, in existence, which differ in the first gathering (*) or (very rarely) in the first two gatherings (*, **). The gatherings of version B were established to have been printed in the 1580s or 1590s in Jan Karcan’s press in Vilnius. Apparently, a certain number of the Old Testament gatherings A–Y were typeset and printed in Brest in 1563. There is only one extant complete copy of it with the newly printed gatherings, whereas in the remaining dozen or so copies that have survived it is only one, or rarely, two gatherings, and sometimes only single leaves. The search for versions of the Bible also made it possible to compile a list of 135 copies of the Brest Bible stored today in public, monastic and church collections in Europe and North America.

Downloads

References

Augustyniak U., Testamenty ewangelików reformowanych w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI-XVIII wieku, issue 2, corrected and extended, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2014.

Bartynowski W., Katalog tytułów i kart z dzieł dawnych polskich oryginalnych i faksimilowanych które w celu kompletowania książek rzadkich a uszkodzonych nabywać można, Kraków: Towarzystwo Numizmatyczne, 1895.

Benedyktowicz W., “Z dziejów edycji Biblii brzeskiej (W 400 rocznicę jej wydania),” Pielgrzym Polski 1963, No. 9, pp. 83–86.

Bentkowski F., Historya literatury polskiey, wystawiona w spisie dzieł drukiem ogłoszonych, Vol. 2, Warszawa & Wilno: nakładem Zawadzkiego i Komp., 1814.

Borecki M., Kształtowanie się normy językowej w drukach polskich XVI wieku (na przykładzie oboczności typu “pirwszy/pierwszy”), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN, 1974.

Брэсцкая Біблія – унікальны помнік культуры ХVI стагоддзя: новыя даследаванні і матэрыялы. Biblia Brzeska – unikatowy zabytek kultury XVI wieku: nowe badania i materiały, edited by W. Walecki and A. M. Mâsnânkìna, Minsk: Palìgrafkambìnat ìmâ Â. Kolasa, 2015.

Dibdin Th. F., Bibliotheca Spenceriana or a Descriptive Catalogue of the Books Printed in the Fifteenth Century, and of Many Valuable First Editions, in the Library of George John Earl Spencer, Vol. I, London 1814.

Estreicher K., Bibliografia polska, Part 3: Stólecie XV–XVIII, Vol. 2 [Bi-Bz], Kraków: Akademia Umiejętności, 1894.

Katalog druków XVI wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, edited by T. Komender and H. Mieczkowska, Vol. 2, Part 1, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1998.

Katalog książek w różnych językach w drodze publicznej licytacyi sprzedawać się mających w Poznaniu dnia 1. lipca i następnych 1833 roku, Poznań 1833.

Katalog poloników XVI wieku Biblioteki Jagiellońskiej, edited by M. Malicki, E. Zwinogrodzka, Vol. 1, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1992.

Katalog starych druków Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Polonica wieku XVI, edited by M. Bohonos, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN, 1965.

Kosman M., Reformacja i kontrreformacja w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle propagandy wyznaniowej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN, 1973.

Kwilecka I., “Biblia brzeska, jej dzieje i znaczenie”, Nauka 2006, No. 3, pp. 111–121.

Kwilecka I., “Biblia Leopolity i Biblia brzeska. Tradycja a nowoczesność przekładu,” in: Biblie staropolskie. Teksty wykładów wygłoszonych na sympozjum naukowym zorganizowanym przez Komisję Slawistyczną Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu 28 października 2002 roku, edited by I. Kwilecka, Poznań: Ośrodek Wydawnictw Naukowych PAN, 2003, pp. 29–38.

Kwilecka I., “Die Brester Bibel. Kulturgeschichtliche und sprachliche Fragen der Übersetzung,” in: Biblia Slavica, Serie II: Polnische Bibeln, Band 2: Brester Bibel 1563, Teil 2: Księgi Nowego Testamentu. Kommentare, Paderborn etc.: Ferdinand Schöningh, 2001, pp. 1485–1660.

Kwilecka I., “Z dziejów przekładu pierwszej polskiej Biblii protestanckiej,” in: Nowy Testament w dziejach i kulturze Europy, Zielona Góra: Wydawnictwo Szkoły Nauk Humanistycznych i Społecznych UZ, 2001, pp. 143–159.

Leszczyński R. A., “Biblia brzeska – następne pokolenia,” in: Biblia brzeska: historia – język – teologia. Materiały z konferencji we Wrocławiu 8 czerwca 2013 roku, ed. R. M. Leszczyński, Łódź: Wydawnictwo Fot-Graf, 2013, pp. 105-120.

Leszczyński R. M., “Biblia brzeska – ewangelicka czy antytrynitarna?,” in: Biblia brzeska: historia – język – teologia. Materiały z konferencji we Wrocławiu 8 czerwca 2013 roku, ed. R. M. Leszczyński, Łódź: Wydawnictwo Fot-Graf, 2013, pp. 55–104.

Melchior A., Vitae Germanorum Jureconsultorum Et Politicorum: Qui Superiori Seculo, Et Quod Excurrit, Floruerunt, Heidelberg 1620.

Muralt E. von., “Die Polnische Bibel von 1563, keine Socinianische,” Neuer Anzeiger für Bibliographie und Bibliothekwissenschaft, 1865, pp. 178–182.

Niesiecki K., Korona polska przy złotey wolności starożytnemi wszystkich kathedr, prowincyi, y rycerstwa kleynotami, heroicznym męstwem y odwagą, naywyższemi honorami; á naypierwéy cnotą, pobożnością y świątobliwością ozdobiona [...], Vol. 3, Lwów, 1740.

Ossoliński J. M., Korespondencja Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, collected and edited by W. Jabłońska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN, 1975.

Pietkiewicz R., Pismo Święte w języku polskim w latach 1518–1638. Sytuacja wyznaniowa w Polsce a rozwój edytorstwa biblijnego [rozprawa doktorska], Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 2002.

Ringeltaube S. W., Gründliche Nachricht von Polnischen Bibeln, von deren mancherley Übersetzungen und Urhebern, nebst einigen darzu gehörigen Merkwürdigkeiten aus den Polnischen Weltlichen, Kirchen- und Reformations-Geschichten, Danzig 1744.

Siess-Krzyszkowski S., “Biblia brzeska w bibliotekach i w kolekcjach europejskich w świetle dziejów edycji,” in: Беларуская кніга ў кантэксце сусветнай кніжнай культуры: зборнік навуковых і літаратурна-мастацкіх прац, ахвяраваных Валерыю Герасімаву да 60-годдзя з дня нараджэння = Belaruskaâ knìga ǔ kantèksce susvetnaj knìžnaj kuľtury: zbornìk navukovyh ì lìtaraturna-mastackìh prac, ahvâravanyh Valeryû Gerasìmavu da 60-goddzâ z dnâ naradžènnâ, ed. L. Ì. Doǔnar and others, Minsk: “Kaǔčèg,” 2015, pp. 169–189.

Topolska M. B., “Biblioteki w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI i pierwszej połowie XVII wieku,” Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej 1983, Issue 20, pp. 143–183.

Topolska M.B., Czytelnik i książka w Wielkim Księstwie Litewskim w dobie Renesansu i Baroku, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 1984.