„Prometeusz wasz polski”. O doświadczeniu wolności i niewoli w pismach Waleriana Łukasińskiego

Autor

  • Agnieszka Ziołowicz Uniwersytet Jagielloński

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2023.4

Słowa kluczowe:

Walerian Łukasiński, wolność, niewola, więzienie, literatura więzienna, wiek XIX

Abstrakt

Artykuł zawiera interpretację pism Waleriana Łukasińskiego, które powstały podczas jego pobytu w więzieniu w Szlisselburgu.  W centrum rozważań znajduje sie kluczowe dla autora doświadczenie wolności i niewoli. Jest ono rozpatrywane w kontekście biografii Łukasińskiego, dziewiętnastowiecznej literatury więziennej (Silvio Pellico), a także przez pryzmat ówczesnych losów polskiej zbiorowości i sposobów ich rozumienia (czasy napoleońskie, Kongres Wiedeński, funkcjonowanie Królestwa Polskiego, powstanie listopadowe, powstanie styczniowe, stosunki polsko-rosyjskie). Ważnym punktem odniesienia jest postrzeganie wolności w wieku XIX, zwłaszcza w dwóch aspektach: wolności politycznej (niepodległość narodowa, wolność społeczna, wolność obywatelska, wolność osobista) i wolności pozapolitycznej, wewnetrznej (przede wszystkim chrześcijańska wolność duchowa). W świetle przedstawionych analiz bohater artykułu okazuje się postacią o cechach prometejskich.

 

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Arendt H., Co to jest wolność?, w: tejże, Między czasem minionym i przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, tłum. M. Godyń i W. Madej, Warszawa 1994, s. 175–208.

Askenazy S., Łukasiński, t. 1–2, wyd. 2, Warszawa 1929.

Berlin I., Dwie koncepcje wolności: romantyczna i liberalna, w: tegoż, Idee polityczne w epoce romantyzmu. Ich rozwój i wpływ na myśl współczesną, red. H. Hardy, wprowadzenie J. L. Cherniss, tłum. J. Czernik, Kraków 2015, s. 166–220.

Burdziej B., „Moje więzienia” (1832) Silvio Pellico w Polsce. Przyczynek do dziejów recepcji, w: Zapomniane wielkości romantyzmu, red. Z. Trojanowiczowa i Z. Przychodniak, Poznań 1995, s. 249–265.

Chrostek M., „Jeśli zapomnę o nich...”. Powikłane losy polskich więźniów politycznych pod zaborem rosyjskim, Kraków 2009.

Czubaty J., Zasada „dwóch sumień”. Normy postępowania i granice kompromisu politycznego Polaków w sytuacjach wyboru (1795–1815), Warszawa 2005.

Gerber R., Wstęp, w: W. Łukasiński, Pamiętnik, oprac. i wstępem poprzedził R. Gerber, Warszawa 1986, s. 5–28.

Janion M., Żmigrodzka M., Romantyzm i historia, Warszawa 1978, s. 390–397.

Jawska I., Łukasiński. Opowieść dramatyczna, Lwów 1914.

Makowiecki A., Więzienie, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1991, s. 1029–1030.

Obraz Rosji w literaturze polskiej, red. J. Fiećko i K. Trybuś, Poznań 2012.

Pellico S., Moje więzienia, przeł. J. Zamoyski, Warszawa 1917.

Piwińska M., Więzień. Sztuka i życie praktyczne, w: Style zachowań romantycznych: propozycje i dyskusje, red. M. Janion, M. Zielińska, Warszawa 1986, s. 56–85.

Poezje więzienne Hugona Kołłątaja. Studia i teksty, oprac. P. Żbikowski, Wrocław 1993.

Rowiński C., Prometeusz, w: Mit – człowiek – literatura, red. i wstęp S. Stabryła, Warszawa 1992, s. 13–40.

Szeląg Z., Więzienne wiersze, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Warszawa 1991, s. 1030–1032.

Szwarce B., Siedm lat w Szlysselburgu, Lwów 1893.

Trousson R., La thème de Prométhée dans la littérature européene, t. 1–2, Genéve 1964.

Wyspiański S., Noc listopadowa, oprac. A. Łempicka, Kraków 1971.

Ziołowicz A., „Misteria polskie”. Z problemów misteryjności w dramacie romantycznym i młodopolskim, Kraków 1996 (rozdz. „Noc listopadowa” – czas misterium).

Pobrania

Opublikowane

2023-12-28

Jak cytować

Ziołowicz, A. (2023). „Prometeusz wasz polski”. O doświadczeniu wolności i niewoli w pismach Waleriana Łukasińskiego. Tematy I Konteksty, 18(13), 54–68. https://doi.org/10.15584/tik.2023.4