Próby gry z cenzurą w listach z zesłania Kazimierza Szetkiewicza
DOI:
https://doi.org/10.15584/tik.2025.18Słowa kluczowe:
listy, pozytywizm, zesłańcy postycziowi, autocenzuraAbstrakt
Tekst dotyczy sposobu w jaki zesłany do Rosji Kazimierz Szetkiewicz pisząc do żony starał się przekonać czytającego te listy cenzora rosyjskiego o tym, że jest lojalnym rosyjskim obywatelem. W tym celu podkreślał swoją niewinność, kłamał, że nie walczył o sprawę niepodległości Polski, wychwalał cara, kulturę rosyjską, nakłaniał żonę do nauki języka rosyjskiego. Dzięki analizie listów Szetkiewicza zyskujemy wiedzę o sposobach jakimi ludzie oszukiwali cenzurę.
Downloads
Bibliografia
Aleksandravičius E., Kulaukas A., Pod władzą carów. Litwa w XIX wieku, przeł. Beata Kalęba, Kraków 2003.
Borowczyk J., Wolność słowa poetyckiego a wolność poety. Mickiewicza oraz filomatów gry i kolizje z prawem (w Wilnie i na zesłaniu) w: Literatura w granicach prawa (XIX-XX w.), pod red. K. Budrowskiej, E. Dąbrowicz i Marcina Lula, Białystok 2013, s. 30-51.
Buchwald-Pelcowa P., „Papierowe wojny” i problem cenzury Polsce XVII wieku „Barok” 1994, nr 2.
Budrewicz T., Kraszewski – przy biurku i wśród ludzi, Kraków 2004. Caban W., Cenzura w Królestwie Polskim w latach 1815-1915 w: Granice wolności słowa, pod red. G. Miernika, Kielce-Warszawa 1999.
Całek A., Nowa teoria listu, Kraków 2019.
Głębocki H., Fatalna sprawa. Kwestia polska w rosyjskiej myśli, propagandzie i debatach politycznych epoki Wielkich Reform 1856-1866, Kraków 2023.
Jarosz A. W., „Papirowi się zwirzać niebezpieczno”. O autocenzurze Daniela Naborowskiego w jego li-stach do Janusza i Krzysztofa Radziwiłłów w: Autor, tekst, cezura pod red. J.Pelca i M. Prejsa, Warszawa 1998.
Głębocki H., Fatalna sprawa. Kwestia polska w rosyjskiej myśli, propagandzie i debatach politycznych epoki Wielkich Reform 1856-1866, s. 209-237.
Kienze M., Logofobia. Cenzura i autocenzura w RFN. Rys historyczny, tł. W. Król w: Cenzura w Niemczech w XX wieku. Studia, dokumenty, analizy, wyb, i oprac. C. Karolak, Poznań 2000.
Kopczyński K., Mickiewicz w systemie carskich zakazów: 1831-1855. Cenzura, prawo i próby ich oficjal-nego omijania, „Pamiętnik Literacki” nr 3, 1992.
Korniłłowiczówna M., Onegdaj, Szczecin 1985.
Kosmala Jacek, „Filatelista” 2014, nr 4, s. 187.
Krawczyk A., Książki bezwzględnie i całkowicie zakazane oraz dozwolone przez cenzurę zagraniczną Cesarstwa Rosyjskiego w latach 1852-1855 w: Nie po myśli władzy. Studia nad cenzurą i zakresem wolno-ści słowa na ziemiach polskich od wieku XIX do czas ów współczesnych, pod red. D. Dengen i M. Żyndy, Toruń 2012.
Lejeune Ph., Wokół autobiografii i dzienników osobistych [w:] P. Rodak, Pismo, książka, lektura. Rozmo-wy: Le Goff, Chartier, Hébrard, Fabre, Lejeune, przedmowa K. Pomian, tł. A. Gronowska et al., Warszawa 2009.
Niebielski E., Nieprzejednani wrogowie Rosji. Duchowieństwo lubelskie i podlaskie w powstaniu 1863 roku i na zesłaniu, Lublin 2008.
Niebielski. E., Tunka. Syberyjskie losy księży zesłańców 1863 roku, Wrocław 2011.
Płachecki M., Wojny domowe. Szkice z antropologii słowa publicznego w dobie zaborów (1800-1880), Warszawa 2009.
Prussak M., Kto napisał „Odę do młodości” w: Tejże, Czy słychać jeszcze głos romantyzmu, Warszawa 2007, s. 13-21.Rodak P., O biografiach tych, którzy nie mają biografii [w:] Biografia, historiografia daw-niej i dziś. Biografia nowoczesna, nowoczesność biografii, pod red. R. Kasperowicza, E. Wolnickiej, To-warzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2005.
Rowicka M., Wydawnicze i cenzuralne losy twórczości Adama Mickiewicza w okresie zaborów, Warszawa 2014.
Rowicka M., Cenzura carska wobec publikowanej korespondencji wielkich romantyków „Sztuka Edycji” 2019, nr 1.
Skwarczyńska S., Teoria listu, na podstawie lwowskiego pierwodruku opracowali E. Feliksiak i M. Leś, Białystok 2006.Szetkiewicz K., Listy z zesłania, listy opracowała, wstępem i przypisami opatrzyła B. Szargot, Toruń 2018.
Sudolski Z., O cenzurze z perspektywy doświadczeń edytora literatury romantyzmu w: Autor-Tekst-Cenzura, pod red. J. Pelca i M. Prejsa, Warszawa 1998.
Szyndler B., Dzieje cenzury w Polsce do 1918 roku, Kraków 1993’
Śliwowska W., Syberia w życiu i pamięci Gieysztorów – zesłańców postyczniowych, Warszawa 2000.
Trzynadlowski J., List i pamiętnik. Dwie formy wypowiedzi osobistej, „Pamiętnikarstwo Polskie” 1975, nr 1.
Wigura St. [F. Rawita-Gawroński]. Dziesięciolecie cenzury rosyjskiej w Królestwie Polskim (1880-1891), Kraków `1892.
Załęczny J., Pamiętniki zesłańców styczniowych źródłem odmitologizowania martyrologicznej wizji Sybi-ru w: Historie ukryte w pamiętnikach. Literatura wspomnieniowa jako przedmiot i źródło badań nauko-wych, pod red. I. Zaleskiej, A. Górskiej, E. Piszczek, Toruń 2020, s. 40.
Zesłańcy Powstania Styczniowego z Królestwa Polskiego. Wykaz nazwisk z akt w zasobie Archiwum Głów-nego Akt Dawnych, oprac. Zofia Strzyżewska, Warszawa 2001.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Kategorie
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Tematy i Konteksty
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
