Góry Mariana Pankowskiego – przestrzeń emigracji i „emigracji”?

Elżbieta  Dudka

doi:10.15584/tik.2020.18

Autor

Elżbieta Dudka Uniwersytet Śląski

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2020.18

Słowa kluczowe:

Marian Pankowski, Alpy, emigracja, pamięć, Auschwitz

Abstrakt

Interpretacja zapomnianego tomu Wiersze alpejskie Mariana Pankowskiego, wydanego w Brukseli w 1947 r., jest w prezentowanym artykule punktem wyjścia do refleksji nad różnymi wymiarami i znaczeniami emigracji w biografii i twórczości artysty. Dbałość o szczegóły topograficzne pozwala odczytać zbiór wierszy nie tylko jako poetycki zapis wrażeń związanych z górską wędrówką, ale także jako świadectwo dylematów pisarza i jego artystycznych poszukiwań. Jednak porównanie z późniejszym dziełem Z Auszwicu do Belsen (From Auszwic to Belsen) ujawnia genezę Wierszy alpejskich związaną z powojenną wakacyjną podróżą poety i kieruje naszą uwagę na jego traumatyczne przeżycia, nieobecne, wyparte w tekstach, które można odczytać jako obszar kolejnej emigracji, czyli ucieczki od bolesnych wspomnień.

Downloads

Bibliografia

Bandura M., Przygody mowy. Proza Mariana Pankowskiego wobec problematyki reprezentacji, Kraków 2017.

Barć S., Marian Pankowski. Poeta – prozaik – dramaturg, Lublin 1991.

Barć S., Twórczość Mariana Pankowskiego w świetle głosów krytyki, w: Polska literatura emigracyjna. Materiały z sesji naukowej (10 marca 1981), red. W. Białasiewicz, Lublin 1983.

Burghardt A., Kresowe ojczyzny Janusza Szubera i Mariana Pankowskiego, w: Góry – literatura – kultura, t. 3, red. J. Kolbuszewski, Wrocław 1998.

Czermińska M., Miejsca autobiograficzne. Propozycja w ramach geopoetyki, „Teksty Drugie” 2011, nr 5.

Fiszbak Z., Europejczyk z Kartoflanii. O powrotach do „małej ojczyzny” w powieściach Mariana Pankowskiego, „Acta Universitatis Lodziensis” 2008, „Folia Literaria Polonica” 11.

Jakóbczyk J., Sentymentalne prowokacje, czyli o prozie Mariana Pankowskiego, w: Szkice o polskich pisarzach emigracyjnych, t. 1, red. M. Kisiel, W. Wójcik, Katowice 1996.

Jastrun M., Sezon w Alpach i inne wiersze, Kraków 1948.

Kolbuszewski J., „Co wadzi, póki lata nie zajdą leniwe…” Szkic o Alpach w literaturze polskiej (od Jana Kochanowskiego do Wacława Rolicz-Liedera), „Acta Universitatis Wratisla-viensis” nr 3679, „Prace Literackie” LV, Wrocław 2015.

Krupiński P., Ciało, historia, kultura. Pisarstwo Mariana Pankowskiego i Leo Lipskiego wobec tabu, Szczecin 2011.

Lasecka J., „A step – koń – Kozak – ciemność – jedna dzika dusza”. Ukraina w powieści poetyckiej, „Prace Polonistyczne” 1984, t. 40, s. 191–237.

Latawiec K., Między Karpatami a europejską civitas, www.latawiec.krakow.pl/pliki/pankowski.pdf (dostęp 1.03.2019).

Latawiec K., Na scenie świata i teatru. O dramaturgii Mariana Pankowskiego, Kraków 1994.

Latawiec K., Sanok i Burgia – peryferyjne miasta Mariana Pankowskiego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” 2015, „Studia Poetica” III.

Ligęza W., Anarchia i forma. Uwagi o stylu poezji i prozy Mariana Pankowskiego, „Acta Pancoviana” 1999, nr 2.

Ligęza W., Marian Pankowski – od formy do anarchii, w: tegoż, Jaśniejsze strony katastrofy. Szkice o twórczości poetów emigracyjnych, Kraków 2001.

Marecki P., Nam wieczna w polszczyźnie rozróba! Marian Pankowski mówi, Kraków 2011.

Morawiec A., Zagłada w twórczości Mariana Pankowskiego, „Acta Universitatis Lodziensis” 2013, „Folia Litteraria Polonica” 4 (22).

Morawiec A., Zmagania z tematem lagrowym w twórczości Mariana Pankowskiego, w: tegoż, Literatura w lagrze. Lager w literaturze. Fakt – temat – metafora, Łódź 2009.

Pankowski M., Couleur de jeune mélèze, Bruksela1951.

Pankowski M., Kozak i inne opowieści, Bruksela 1965.

Pankowski M., Matuga idzie. Przygody, Bruksela 1959.

Pankowski M., Moje słowo prowincjonalne, Sanok 1998.

Pankowski M., Pątnicy z Macierzyzny, Londyn 1985.

Pankowski M., „Pędź latawcze białonogi…”, „Kultura” [Paryż] 1955, nr 7/8.

Pankowski M., Pieśni pompejańskie, Bruksela 1946.

Pankowski M., Podpłomyki, Bruksela 1951.

Pankowski M., Poignée du présent, Paryż 1954.

Pankowski M., Smagła swoboda, Warszawa 1980.

Pankowski M., Sto mil przed brzegiem, Warszawa 1958.

Pankowski M., Wiersze alpejskie, Bruksela 1947.

Pankowski M., Z Auszwicu do Belsen. Przygody, Warszawa 2000.

Pankowski M., Zielnik złotych śniegów, wybór, przedm. i red. S. Barć, Lublin 1993.

Pasterska J., Emigrant wobec polskości. Literackie prowokacje Mariana Pankowskiego, „Tematy i Konteksty” 2011, nr 6.

Polak w dwuznacznych sytuacjach. Z Marianem Pankowskim rozmawia Krystyna Ruta-Rutkowska, posł. A. Nasiłowska, Warszawa 2000.

Przyboś J., Najmniej słów, Kraków 1955.

Przyboś J., Rzut pionowy, Warszawa 1952.

Pytasz M., Marian Pankowski, czyli o przełamywaniu tabu, w: tegoż, Kilka opowieści o niektórych dolegliwościach bycia poetą emigracyjnym i inne historie, Katowice 2000.

Rogozińska A., Alpy, Warszawa 1994.

Ruta-Rutkowska K., Dramaturgia Mariana Pankowskiego. Problemy poetyki dramatu współczesnego, Warszawa 2001.

Szczepański J. A., W ścianach Pelvoux, w: tegoż, Siedem kręgów wtajemniczenia, Warszawa 1959.

Szuber J., Czytanie na prowincji. Pankowski, czyli plebejskość nobilitowana, „Plus-Minus” (dodatek do „Rzeczpospolitej” 2000, nr 41, archiwum.rp.pl/artykul/303660-Pankowski-czyli-plebejskosc-nobilitowana.html (dostęp 21.02.2019).

Szuber J., Pankowski, w: tegoż, Tam, gdzie niedźwiedzie piwo warzą, Olszanica 2004.

Walczak-Delanois D., Sztuka poetycka Mariana Pankowskiego. Między żywiołem polskim i frankofońskim, „Prace Polonistyczne” 2015, seria LXX, s. 233–259, cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element.bwmeta1.element…/Dorota_Walczak_Delanois.pdf (dostęp 21.02.2019).

Wolski J., Piękny kąkol wyobraźni. Mariana Pankowskiego ucieczka od poezji, „Acta Pancoviana” 2004, nr 3.

Wroński P., Michalec B., Petryszak G. i in., Alpy. Przewodnik ilustrowany, Bielsko-Biała 2015.