Istnieje nowsza wersja tego artykułu opublikowanego 2020-12-11. Przeczytaj wersję najnowszą.
Metrum i pistolet. Zasady przekładu poetyckiego według Antona Marii Raffa
DOI:
https://doi.org/10.15584/tik.2020.2Słowa kluczowe:
przekład poetycki, metrum w przekładzie, rymy w przekładzie, twórcza transpozycja, KochanowskiAbstrakt
W artykule przedstawiono strategie tłumaczenia poezji polskiej Antona Marii Raffo (1937-2018), jednego z najwybitniejszych włoskich tłumaczy literatury polskiej. W swoim nieustannym dążeniu do reprodukcji metrum i, w miarę możliwości, rymów, odróżniał się od dominujących trendów przekładu poezji we Włoszech, zalecając stosowanie – i nadużywanie – wiersza wolnego nawet w poezji metrycznej i rymowanej. Raffo tłumaczył poetów, którzy nadal posługiwali się tradycyjną wersyfikacją, jak Jan Kochanowski (prawdziwym arcydziełem jest jego przekład Pieśni – Ody Kochanowskiego), Adam Mickiewicz czy Bolesław Leśmian, ale także poeci XX wieku, jak Czesław Miłosz, Zbigniew Herbert czy Wisława Szymborska, wśród których wybrał i przetłumaczył wiersze, które wykazują pewną prawidłowość metryczną. Strategię Raffo wykorzystało kilku innych tłumaczy polskiej poezji we Włoszech.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Barańczak S., Mały lecz maksymalistyczny manifest translatologiczny, „Teksty Drugie” 1990, nr 3 (ponownie opublikowane w: tegoż, Ocalone w tłumaczeniu, Poznań 1992).
Brodskij I., Lettera al lettore italiano [List do czytelnika z Włoch], w: Z. Herbert, Rapporto dalla città assediata [Raport z oblężonego miasta], oprac. i przeł. P. Marchesani, Milano 1993.
Ceccherelli A., Diddi C., Due cose in ricordo di AMR [Dwa wspomnienia Antona Marii Raffa], „Europa Orientalis” 2018, nr 37.
„Chi m’ha dato quest’ali e queste penne”. Sulla versione italiana di „Odi” e „Foricoenia” di Jan Kochanowski [„Kto mi dał skrzydła, kto mię odział w pióry”. O włoskich przekładach „Pieśni” i „Foricoeniów”] ,red. A. Ceccherelli, C. Diddi, „Europa Orientalis” 2012, nr 31.
È dolce al giusto tempo fa follia. Un’antologia personale della poesia polacca [„Miło szaleć, kiedy czas po temu”. Antologia osobista poezji polskiej], przeł. A. M. Raffo, red. A. Ceccherelli, Roma 2019.
Fortini F., Lezioni di traduzione [Wykłady o przekładzie], red. i przedm. M. V. Tirinato, Macerata 2011.
Holmes J., La versificazione: le forme di traduzione e la traduzione delle forme [Wersyfikacja: formy tłumaczenia a tłumaczenie formy], w: Teorie contemporanee della traduzione [Współczesne teorie przekładu], red. S. Nergaard, Milano 1995.
Jarniewicz J., Tłumacz jako twórca kanonu, w: Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440–2005. Antologia, red. E. Balcerzan i E. Rajewska, Poznań 2007.
Marchesani P., Włoskie przekłady polskiej poezji współczesnej, w: Przekład literacki. Teoria – Historia – Współczesność, red. A. Nowicka-Jeżowa, D. Knysz-Tomaszewska, Warszawa 1997.
Marinelli L., La fragile pace di Marco Aurelio [Kruchy spokój Marka Aurelego], w: Da poeta a poeta. Del tradurre la poesia [Od poety do poety. O tłumaczeniu poezji], red. A. Romanovic, G. Politi, Lecce 2007.
Marinelli L., Per Raffo-Kochanowski [Dla Raffa-Kochanowskiego], „Europa Orientalis” 2012, nr 31.
Masi L., I traduttori di poesia polacca in italiano – Maestri senza scuola? [Tłumacze polskiej poezji na włoski – Mistrzowie bez szkoły?], w: Maestri della polonistica italiana. Atti del convegno dei polonisti italiani 17–18 ottobre 2013 [Mistrzowie włoskiej polonistyki. Eseje będące pokłosiem konferencji włoskich polonistów zorganizowanej w dniach 17–18 października 2013], red. M. Ciccarini i P. Salwa, Roma 2014.
Pazzaglia M., Manuale di metrica italiana [Kompendium wiedzy na temat metryki włoskiej], Firenze 1990.
Piacentini M., Odi slave vòlte sull’Arno. Una nuova versione di Jan Kochanowski [Słowiańskie pieśni tłumaczone nad rzeką Arno. Nowy przekład Jana Kochanowskiego], „Europa Orientalis” 2012, nr 31.
Pszczołowska L., Wiersz polski. Zarys historyczny, Wrocław 1997.
Quasimodo S., Il falso e vero verde. Con un discorso sulla poesia [Fałszywa i prawdziwa zieleń. Z esejem o poezji], Milano 1956.
Raffo A. M., „Rymy grunt”, ovvero un repertorio polono-americano e quattro tentativi di traduzione offerti a R. K. Lewański [„Rymy grunt”, czyli polsko-amerykańskie repertorium i cztery próby przekładu dla R. K. Lewańskiego], w: Munera polonica et slavica Riccardo C. Lewański oblata [Księga pamiątkowa dedykowana Ryszardowi K. Lewańskiemu], red. S. De Fanti, Udine 1990.
Raffo A. M., La forza della sdrucciola [Siła akcentu na trzeciej sylabie od końca], „Europa Orientalis” 2019, nr 38.
Raffo A. M., Per un’antologia italiana di poesia bielorussa: premesse e divagazioni [Wokół włoskiej antologii poezji białoruskiej: założenia i rozważania], „Europa Orientalis” 2013, nr 32.
Raffo A. M., Per una pratica della traduzione poetica? [Jakie zasady praktyki przekładu poetyckiego?], w: Cultura e traduzione. Atti del Convegno dei polonisti italiani svoltosi all’Accademia Polacca di Roma il 9 dicembre 1994 [Kultura i przekład. Akta konferencji włoskich polonistów zorganizowanej w Stacji Rzymskiej Polskiej Akademii Nauk 9 grudnia 1994 roku], red. K. Żaboklicki i M. Piacentini, Warszawa–Roma 1995.
Raffo A. M., Poesie polacche messe in italiano da traduttori fiorentini [Polskie wiersze przełożone na włoski przez tłumaczy florenckich], „Europa Orientalis” 1998, nr 17.
Raffo A. M., Prove di versione numerosa da poesia slava [Próby przekładu poezji numerycznej z języków słowiańskich], „Europa Orientalis” 1993, nr 12.
Raffo A. M., Sonetti slavi [Słowiańskie sonety], w: Studi in memoria di Neva Godini [Studia poświęcone pamięci Nevy Godini], red. R. Faccani, Udine 2001.
Salmon L., Teoria della traduzione [Teoria przekładu], Milano 2003.
Slavica et alia. Per Anton Maria Raffo [Slavica et alia. Dla Antona Marii Raffa], red. A. Ceccherelli, C. Diddi, D. Gheno, Firenze 2007.
Brodskij I., Lettera al lettore italiano [List do czytelnika z Włoch], w: Z. Herbert, Rapporto dalla città assediata [Raport z oblężonego miasta], oprac. i przeł. P. Marchesani, Milano 1993.
Ceccherelli A., Diddi C., Due cose in ricordo di AMR [Dwa wspomnienia Antona Marii Raffa], „Europa Orientalis” 2018, nr 37.
„Chi m’ha dato quest’ali e queste penne”. Sulla versione italiana di „Odi” e „Foricoenia” di Jan Kochanowski [„Kto mi dał skrzydła, kto mię odział w pióry”. O włoskich przekładach „Pieśni” i „Foricoeniów”] ,red. A. Ceccherelli, C. Diddi, „Europa Orientalis” 2012, nr 31.
È dolce al giusto tempo fa follia. Un’antologia personale della poesia polacca [„Miło szaleć, kiedy czas po temu”. Antologia osobista poezji polskiej], przeł. A. M. Raffo, red. A. Ceccherelli, Roma 2019.
Fortini F., Lezioni di traduzione [Wykłady o przekładzie], red. i przedm. M. V. Tirinato, Macerata 2011.
Holmes J., La versificazione: le forme di traduzione e la traduzione delle forme [Wersyfikacja: formy tłumaczenia a tłumaczenie formy], w: Teorie contemporanee della traduzione [Współczesne teorie przekładu], red. S. Nergaard, Milano 1995.
Jarniewicz J., Tłumacz jako twórca kanonu, w: Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440–2005. Antologia, red. E. Balcerzan i E. Rajewska, Poznań 2007.
Marchesani P., Włoskie przekłady polskiej poezji współczesnej, w: Przekład literacki. Teoria – Historia – Współczesność, red. A. Nowicka-Jeżowa, D. Knysz-Tomaszewska, Warszawa 1997.
Marinelli L., La fragile pace di Marco Aurelio [Kruchy spokój Marka Aurelego], w: Da poeta a poeta. Del tradurre la poesia [Od poety do poety. O tłumaczeniu poezji], red. A. Romanovic, G. Politi, Lecce 2007.
Marinelli L., Per Raffo-Kochanowski [Dla Raffa-Kochanowskiego], „Europa Orientalis” 2012, nr 31.
Masi L., I traduttori di poesia polacca in italiano – Maestri senza scuola? [Tłumacze polskiej poezji na włoski – Mistrzowie bez szkoły?], w: Maestri della polonistica italiana. Atti del convegno dei polonisti italiani 17–18 ottobre 2013 [Mistrzowie włoskiej polonistyki. Eseje będące pokłosiem konferencji włoskich polonistów zorganizowanej w dniach 17–18 października 2013], red. M. Ciccarini i P. Salwa, Roma 2014.
Pazzaglia M., Manuale di metrica italiana [Kompendium wiedzy na temat metryki włoskiej], Firenze 1990.
Piacentini M., Odi slave vòlte sull’Arno. Una nuova versione di Jan Kochanowski [Słowiańskie pieśni tłumaczone nad rzeką Arno. Nowy przekład Jana Kochanowskiego], „Europa Orientalis” 2012, nr 31.
Pszczołowska L., Wiersz polski. Zarys historyczny, Wrocław 1997.
Quasimodo S., Il falso e vero verde. Con un discorso sulla poesia [Fałszywa i prawdziwa zieleń. Z esejem o poezji], Milano 1956.
Raffo A. M., „Rymy grunt”, ovvero un repertorio polono-americano e quattro tentativi di traduzione offerti a R. K. Lewański [„Rymy grunt”, czyli polsko-amerykańskie repertorium i cztery próby przekładu dla R. K. Lewańskiego], w: Munera polonica et slavica Riccardo C. Lewański oblata [Księga pamiątkowa dedykowana Ryszardowi K. Lewańskiemu], red. S. De Fanti, Udine 1990.
Raffo A. M., La forza della sdrucciola [Siła akcentu na trzeciej sylabie od końca], „Europa Orientalis” 2019, nr 38.
Raffo A. M., Per un’antologia italiana di poesia bielorussa: premesse e divagazioni [Wokół włoskiej antologii poezji białoruskiej: założenia i rozważania], „Europa Orientalis” 2013, nr 32.
Raffo A. M., Per una pratica della traduzione poetica? [Jakie zasady praktyki przekładu poetyckiego?], w: Cultura e traduzione. Atti del Convegno dei polonisti italiani svoltosi all’Accademia Polacca di Roma il 9 dicembre 1994 [Kultura i przekład. Akta konferencji włoskich polonistów zorganizowanej w Stacji Rzymskiej Polskiej Akademii Nauk 9 grudnia 1994 roku], red. K. Żaboklicki i M. Piacentini, Warszawa–Roma 1995.
Raffo A. M., Poesie polacche messe in italiano da traduttori fiorentini [Polskie wiersze przełożone na włoski przez tłumaczy florenckich], „Europa Orientalis” 1998, nr 17.
Raffo A. M., Prove di versione numerosa da poesia slava [Próby przekładu poezji numerycznej z języków słowiańskich], „Europa Orientalis” 1993, nr 12.
Raffo A. M., Sonetti slavi [Słowiańskie sonety], w: Studi in memoria di Neva Godini [Studia poświęcone pamięci Nevy Godini], red. R. Faccani, Udine 2001.
Salmon L., Teoria della traduzione [Teoria przekładu], Milano 2003.
Slavica et alia. Per Anton Maria Raffo [Slavica et alia. Dla Antona Marii Raffa], red. A. Ceccherelli, C. Diddi, D. Gheno, Firenze 2007.
Pobrania
Opublikowane
2020-12-11 — zaktualizowane 2020-12-11
Wersje
- 2020-12-11 - (2)
- 2020-12-11 - (1)
Jak cytować
Ceccherelli, A. . (2020). Metrum i pistolet. Zasady przekładu poetyckiego według Antona Marii Raffa. Tematy i Konteksty, 15(10), 23–35. https://doi.org/10.15584/tik.2020.2
Numer
Dział
Temat numeru
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Tematy i Konteksty
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
