Góry Mariana Pankowskiego – przestrzeń emigracji i „emigracji”?

Elżbieta Dudka

doi:10.15584/tik.2020.18

Authors

Elżbieta Dudka University of Silesia, Katowice

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2020.18

Keywords:

Marian Pankowski, The Alps, emigration, memory, Auschwitz

Abstract

The interpretation of the forgotten volume of Wiersze alpejskie (Alpine Poems) by Marian Pankowski, published in Brussels in 1947 is, in the presented article, a starting point for reflection on the various dimensions and meanings of emigration in the biography and work of the artist. Paying attention to the topographic details allows to read the collection of poems not only as a poetic record of sensations related to the mountain trek, but also as a testimony to the writer’s dilemmas and his artistic explorations. However, the comparison with the later work Z Auszwicu do Belsen (From Auszwic to Belsen) reveals the genesis of Wiersze alpejskie (Alpine Poems) as related to the first post-war holiday trip of the poet and directs our attention to his traumatic experiences, absent, displaced in the lyrics, which can be read as the area of another emigration i.e. escape from painful memories.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Bandura M., Przygody mowy. Proza Mariana Pankowskiego wobec problematyki reprezentacji, Kraków 2017.

Barć S., Marian Pankowski. Poeta – prozaik – dramaturg, Lublin 1991.

Barć S., Twórczość Mariana Pankowskiego w świetle głosów krytyki, w: Polska literatura emigracyjna. Materiały z sesji naukowej (10 marca 1981), red. W. Białasiewicz, Lublin 1983.

Burghardt A., Kresowe ojczyzny Janusza Szubera i Mariana Pankowskiego, w: Góry – literatura – kultura, t. 3, red. J. Kolbuszewski, Wrocław 1998.

Czermińska M., Miejsca autobiograficzne. Propozycja w ramach geopoetyki, „Teksty Drugie” 2011, nr 5.

Fiszbak Z., Europejczyk z Kartoflanii. O powrotach do „małej ojczyzny” w powieściach Mariana Pankowskiego, „Acta Universitatis Lodziensis” 2008, „Folia Literaria Polonica” 11.

Jakóbczyk J., Sentymentalne prowokacje, czyli o prozie Mariana Pankowskiego, w: Szkice o polskich pisarzach emigracyjnych, t. 1, red. M. Kisiel, W. Wójcik, Katowice 1996.

Jastrun M., Sezon w Alpach i inne wiersze, Kraków 1948.

Kolbuszewski J., „Co wadzi, póki lata nie zajdą leniwe…” Szkic o Alpach w literaturze polskiej (od Jana Kochanowskiego do Wacława Rolicz-Liedera), „Acta Universitatis Wratisla-viensis” nr 3679, „Prace Literackie” LV, Wrocław 2015.

Krupiński P., Ciało, historia, kultura. Pisarstwo Mariana Pankowskiego i Leo Lipskiego wobec tabu, Szczecin 2011.

Lasecka J., „A step – koń – Kozak – ciemność – jedna dzika dusza”. Ukraina w powieści poetyckiej, „Prace Polonistyczne” 1984, t. 40, s. 191–237.

Latawiec K., Między Karpatami a europejską civitas, www.latawiec.krakow.pl/pliki/pankowski.pdf (dostęp 1.03.2019).

Latawiec K., Na scenie świata i teatru. O dramaturgii Mariana Pankowskiego, Kraków 1994.

Latawiec K., Sanok i Burgia – peryferyjne miasta Mariana Pankowskiego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” 2015, „Studia Poetica” III.

Ligęza W., Anarchia i forma. Uwagi o stylu poezji i prozy Mariana Pankowskiego, „Acta Pancoviana” 1999, nr 2.

Ligęza W., Marian Pankowski – od formy do anarchii, w: tegoż, Jaśniejsze strony katastrofy. Szkice o twórczości poetów emigracyjnych, Kraków 2001.

Marecki P., Nam wieczna w polszczyźnie rozróba! Marian Pankowski mówi, Kraków 2011.

Morawiec A., Zagłada w twórczości Mariana Pankowskiego, „Acta Universitatis Lodziensis” 2013, „Folia Litteraria Polonica” 4 (22).

Morawiec A., Zmagania z tematem lagrowym w twórczości Mariana Pankowskiego, w: tegoż, Literatura w lagrze. Lager w literaturze. Fakt – temat – metafora, Łódź 2009.

Pankowski M., Couleur de jeune mélèze, Bruksela1951.

Pankowski M., Kozak i inne opowieści, Bruksela 1965.

Pankowski M., Matuga idzie. Przygody, Bruksela 1959.

Pankowski M., Moje słowo prowincjonalne, Sanok 1998.

Pankowski M., Pątnicy z Macierzyzny, Londyn 1985.

Pankowski M., „Pędź latawcze białonogi…”, „Kultura” [Paryż] 1955, nr 7/8.

Pankowski M., Pieśni pompejańskie, Bruksela 1946.

Pankowski M., Podpłomyki, Bruksela 1951.

Pankowski M., Poignée du présent, Paryż 1954.

Pankowski M., Smagła swoboda, Warszawa 1980.

Pankowski M., Sto mil przed brzegiem, Warszawa 1958.

Pankowski M., Wiersze alpejskie, Bruksela 1947.

Pankowski M., Z Auszwicu do Belsen. Przygody, Warszawa 2000.

Pankowski M., Zielnik złotych śniegów, wybór, przedm. i red. S. Barć, Lublin 1993.

Pasterska J., Emigrant wobec polskości. Literackie prowokacje Mariana Pankowskiego, „Tematy i Konteksty” 2011, nr 6.

Polak w dwuznacznych sytuacjach. Z Marianem Pankowskim rozmawia Krystyna Ruta-Rutkowska, posł. A. Nasiłowska, Warszawa 2000.

Przyboś J., Najmniej słów, Kraków 1955.

Przyboś J., Rzut pionowy, Warszawa 1952.

Pytasz M., Marian Pankowski, czyli o przełamywaniu tabu, w: tegoż, Kilka opowieści o niektórych dolegliwościach bycia poetą emigracyjnym i inne historie, Katowice 2000.

Rogozińska A., Alpy, Warszawa 1994.

Ruta-Rutkowska K., Dramaturgia Mariana Pankowskiego. Problemy poetyki dramatu współczesnego, Warszawa 2001.

Szczepański J. A., W ścianach Pelvoux, w: tegoż, Siedem kręgów wtajemniczenia, Warszawa 1959.

Szuber J., Czytanie na prowincji. Pankowski, czyli plebejskość nobilitowana, „Plus-Minus” (dodatek do „Rzeczpospolitej” 2000, nr 41, archiwum.rp.pl/artykul/303660-Pankowski-czyli-plebejskosc-nobilitowana.html (dostęp 21.02.2019).

Szuber J., Pankowski, w: tegoż, Tam, gdzie niedźwiedzie piwo warzą, Olszanica 2004.

Walczak-Delanois D., Sztuka poetycka Mariana Pankowskiego. Między żywiołem polskim i frankofońskim, „Prace Polonistyczne” 2015, seria LXX, s. 233–259, cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element.bwmeta1.element…/Dorota_Walczak_Delanois.pdf (dostęp 21.02.2019).

Wolski J., Piękny kąkol wyobraźni. Mariana Pankowskiego ucieczka od poezji, „Acta Pancoviana” 2004, nr 3.

Wroński P., Michalec B., Petryszak G. i in., Alpy. Przewodnik ilustrowany, Bielsko-Biała 2015.