Pisanie jako (auto)terapia. Na marginesie prozy Michała Moszkowicza

Agnieszka Nęcka-Czapska

doi:10.15584/tik.2024.17

Autor

Agnieszka Nęcka-Czapska Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0002-0874-0295

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2024.17

Słowa kluczowe:

(e)migracja, Michał Moszkowicz, trauma, pamięć, historia, (auto)terapia, pisanie

Abstrakt

Szkic prezentuje twórczość słabo znanego w Polsce pisarza Michała Moszkowicza, który wyemigrował do Szwecji. Wykorzystując pisanie jako (autoterapię), starał się opowiedzieć między innymi o problemie z brakiem zakorzenienia, wyobcowaniem, samotnością, wewnętrznym rozbiciem. Nie mogąc uwolnić się od traumy wygnania, szukał ukojenia w literaturze (swojej i innych). Stale powracając do tych samych zdarzeń, osób, rozmów, pragnie uporać się z traumatyczną przeszłością, z zawieszeniem między dwoma krajami, językami i kulturami, między polskością a żydwoskością, między wygnaniem a niemożnością zadomowienia się.

Downloads

Bibliografia

Browarny W., Opowieści niedyskretne. Formy autorefleksyjne w prozie polskiej lat dziewięćdziesiątych, Wrocław 2002.

Buryła S., Topika Holocaustu. Wstępne rozpoznanie, „Świat Tekstów” 2012, nr 10.

Busza A., Drogowskazy, „Kontynenty” 1959, nr 7–8.

Czechowska J., Szaleństwo na emigracji. O dwóch powieściach Michała Moszkowicza, „Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 2007, nr 42.

Donato E., Ruiny pamięci: fragmenty archeologiczne i artefakty tekstowe, przeł. D. Gostyńska, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 3.

Dziadek A., J’aime..., „Opcje” 2012, nr 1.

Engelking B., Psychologiczne konsekwencje doświadczeń wojennych, w: tejże, Zagłada i pamięć. Doświadczenie Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych, Warszawa 2001.

Erll A., Literatura jako medium pamięci zbiorowej, przeł. M. Saryusz-Wolska, w: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków 2009.

Gosk H., Bohater swoich czasów. Postać literacka w powojennej prozie polskiej o tematyce współczesnej, Izabelin 2002.

Grynberg H., Bogdan Wojdowski był moim bratem, „Tygodnik Powszechny” 1994, nr 25.

Hen J., Western, w: tegoż, Oko Dajana, Warszawa 1990.

Jarzębski J., Pożegnanie z emigracją. O powojennej prozie polskiej, Kraków 1998.

Kochańczyk A., Więc czegom nie powiedział – niech będzie ukryte. O „Dzienniku” Jana Lechonia, w: W stronę współczesności. Studia i szkice o literaturze polskiej po 1939, red. Z. Andres, Rzeszów 1996.

Korek J., Tajemnice tożsamości – o prozie Michała Moszkowicza, w: Między językami, kulturami, literaturami. Polska literatura (e)migracyjna w Berlinie i Sztokholmie po roku 1981, red. E. Teodorowicz-Hellman, J. Gesche przy współudz. M. Brandt, Sztokholm 2013.

Kubitsky J., Szwecja od środka, Warszawa 1987.

LaCapra D., Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna, przeł. K. Bojarska, Kraków 2009.

Latocha A., Pasażerowie pociągu. Doświadczenie wygnania w świadectwach żydowskich emigrantów po Marcu ’68, w: Trauma, pamięć, wyobraźnia, red. Z. Podniesińska, J. Wróbel, Kraków 2011.

Lis-Turlejska M., Traumatyczny stres. Koncepcje i badania, Warszawa 1998.

Mazurek D., Sprostać rzeczywistości. O prozie Zbigniewa Kruszyńskiego, „Kresy” 1997, nr 4.

Moszkowicz M., E-mail do mojego syna, „Midrasz” 1998, nr 5.

Moszkowicz M, Psi paszport, Warszawa 2008.

Moszkowicz M., Rachunki sumienia, Sztokholm 2014.

Nawój E., Zbigniew Kruszyński, culture.pl, grudzień 2010 r., http://www.culture.pl/baza-literatura-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/zbigniew-kruszynski (dostęp: 23.01.2012).

Nęcka A., „Ostatni zgasi światło”. Polska proza po 2000 roku wobec problemu migracji unijnej, „Tematy i Konteksty” 2015, nr 5.

Nycz R., „Każdy z nas jest przybyszem”. Wzory tożsamości w literaturze polskiej XX wieku, „Teksty Drugie” 1999, nr 5.

Pasterska J., Modele polskiej prozy „unijnej”. Próba klasyfikacji, „Tematy i Konteksty” 2019, nr 9.

Pasterska J., Wygnanie i mit. Szkice o pisarzach (e)migracyjnych, Rzeszów 2019.

Platter D., Michał Moszkowicz – imigrant doskonały, https://www.poloniainfo.se/artykul.php?id=948 (dostęp: 16.02.2020).

Poetyka migracji. Doświadczenie granic w kulturze polskiej XX i XXI wieku, red. P. Czapliński, R. Makarska, M. Tomczok, Katowice 2013.

Płomińska M., Język i styl prozy Michała Moszkowicza, w: Między językami, kulturami, literaturami. Polska literatura (e)migracyjna w Berlinie i Sztokholmie po roku 1981, red. E. Teodorowicz-Hellman, J. Gesche przy współudz. M. Brandt, Sztokholm 2013.

Stola D., Emigracja pomarcowa, Warszawa 2000.

Święch J., Nowoczesność. Szkice o literaturze polskiej XX wieku, Warszawa 2006.

Teodorowicz-Hellman E., Twórczość literacka w Szwecji po roku 1989, w: Między językami, kulturami, literaturami. Polska literatura (e)migracyjna w Berlinie i Sztokholmie po roku 1981, red. E. Teodorowicz-Hellman, J. Gesche przy współudz. M. Brandt, Sztokholm 2013.

Zaleski M., Formy pamięci. O przedstawianiu przeszłości w polskiej literaturze współczesnej, Warszawa 1996.