„Przybywaj, ogniu!”. Szkic o historii polskich tłumaczeń dzieł Friedricha Hölderlina
DOI:
https://doi.org/10.15584/tik.2020.14Słowa kluczowe:
Friedrich Hölderlin, polskie tłumaczenia, recepcja, poezjaAbstrakt
Artykuł przedstawia rozwój polskich przekładów dzieł niemieckiego poety, pisarza i filozofa Friedricha Hölderlina, którego 250. rocznica urodzin przypada 20 marca 2020 roku. Autor tekstu podaje powody, dla których Hölderlin dość późno wzbudził zainteresowanie literaturą polską. Wskazuje na znaczącą rolę przekładów Stefana Napierskiego z lat 1937 i 1938, ale zwrócił uwagę, że kilka wierszy Hölderlina przetłumaczył także Leo Belmont wcześniej, w 1900 r. W dalszej części artykułu badacz podkreśla znaczenie wybranych wierszy Hölderlina opublikowanych w 1964 roku przetłumaczony na język polski przez Mieczysława Jastruna. Maryjka wskazuje również na znaczenie pionierskiej monografii życia Hölderlina napisanej przez Zdzisława Żygulskiego. W dalszej części opracowania omówione zostaną tomy poezji Hölderlina w tłumaczeniu Bernarda Antochewicza, Andrzeja Pańty, Antoniego Libery i Andrzeja Lama, który jako pierwszy przetłumaczył wszystkie wiersze niemieckiego poety. Autor artykułu nie pominął innych prac, które przyczyniły się do eksploracji twórczości i życia Hölderlina w Polsce, w tym między innymi fabularyzowanej biografii Hölderlin Petera Härtlinga w przekładzie Sławy Lisieckiej, czy tomu zawierającego listy Hölderlina i jego Hyperion przygotowany przez Annę Milską i Wandę Markowską.
Downloads
Bibliografia
Belmont L., Rymy i rytmy, t. 1–3, Wydawnictwo Jana Fiszera, Warszawa 1900.
Dedicius K., Notatnik tłumacza, przeł. J. Prokop, Kraków 1974.
Drzewucki, W czasie marnym, „Rzeczpospolita” 1999, nr 38, s. 23.
Dudzik W., Wieża Hölderlina i inne miejsca, Warszawa 2000.
Gadamer H. G., Hölderlin i rzeczy przyszłe, przeł. M. Łukasiewicz,, „Literatura na Świecie” 1979, nr 10, s. 325–346.
Härtling P., Hölderlin, przeł. S. Lisiecka, Warszawa 1982.
Hartwig J., Powrót Hölderlina, „Gazeta Wyborcza” 2003, nr 61, s. 12.
Heidegger M., Budować, mieszkać, myśleć. Eseje wybrane, wyb., wstęp i oprac. K. Michalski, Warszawa 1977.
Hölderlin F., Co się ostaje, ustanawiają poeci. Wiersze wybrane w przekładzie Antoniego Libery, Kraków 2003.
Hölderlin F., Co się ostaje, ustanawiają poeci, wyd. 2, 100 najsłynniejszych wierszy w przekładzie Antoniego Libery, Gdańsk 2009.
Hölderlin F., Fale nieba. Wiersze i poematy, przeł. A. Pańta, Kraków–Warszawa 1991.
Hölderlin F., Grecy i my. Fragmenty o starożytności i tragedii, przeł. W. Kunicki, „Kronos” 2018, nr 1, s. 155–159.
Hölderlin F., Nocny wędrowiec. Poezje, przekł. i oprac. A. Lam, Warszawa 2002.
Hölderlin F., Pod brzemieniem mego losu. Listy – Hyperion, przeł. i oprac. A. Milska i W. Markowska, Warszawa 1976.
Hölderlin F., Poezje wybrane, przekł. i wstęp M. Jastrun, Warszawa 1964.
Hölderlin F., Poezje, przekł. i oprac. A. Lam, Warszawa 1998.
Hölderlin F., Poezje, przekł. M. Jastrun, Toruń 2019.
Hölderlin F., Poezje zebrane, przekł. i objaśnienia A. Lam, Pułtusk 2014.
Hölderlin F., Śmierć Empedoklesa. Tragedia, przekł. i posł. A. Lam, Warszawa 2014.
Hölderlin F., Uwagi o „Antygonie”, przeł. A. Serafin, „Kronos” 2018, nr 1, s. 140–146.
Hölderlin F., Uwagi o „Edypie”, przeł. A. Serafin, „Kronos” 2018, nr 1, s. 147–154.
Hölderlin F., Wiersze, przeł. B. Antochewicz, Wrocław 1982.
https://wolnelektury.pl/szukaj/?q=holderlin (dostęp 4.11.2019).
Jastrun M., Między słowem a milczeniem, Warszawa 1979.
Jastrun M., Poezje, Warszawa 1966.
Jaworski K. A., W kręgu Kameny, Lublin 1973.
Krasoń K., Świat poetycki Friedricha Hölderlina w przekładzie artystycznym, „Pogranicza” 2003, nr 4, s. 116–120.
Kuczyńska-Koschany K., Zamknięty w wieży, zatrzaśnięty w wersie. Hölderlin i Hölderlin Libery, „Zeszyty Literackie” 2003, z. 84, s. 179–184.
Lam A., Ciemne źródła. Niemiecka poezja klasyczna. Antologia prywatna, wyb. i przeł. A. Lam, Warszawa 2017.
Lam A., Poznać to, co mówimy. Prace filologiczne i wspomnienia, Warszawa 2009.
Napierski S., Liryka niemiecka, t. 1, Biblioteka Kameny, Lublin 1936.
Napierski S., Poeci niemieccy, t. 2, Towarzystwo Wydawnicze J. Mortkowicza, Warszawa 1937.
Napierski S., Wiersze wybrane, wyb. i oprac. P. Hertz, Warszawa 1983.
Pasterski J., Tristum liber. O twórczości literackiej Stefana Napierskiego, Rzeszów 2000.
Przybylak F., Wobec. Wiersze i przekłady, wyb. U. Kozioł i E. Ostrowski, oprac. J. Łukasiewicz, Wrocław 2011.
Rogalski A., Trzy portrety niemieckie. Fryderyk Hölderlin. Jean Paul. Stefan George, Poznań 1980.
Stargardt N., Wojna Niemców. Naród pod bronią 1939–1945, przeł. T. Fiedorek, Poznań 2017.
Szlosarek A., „...Bo nie ma rzeczy podrzędnych...”, „Res Publica Nowa” 2003, nr 5, s. 106.
Trzeciakowski W., Blask Hölderlina, „Topos” 2002, nr 6, s. 66–70.
Waiblinger W., Życie, poezja i obłąkanie Friedricha Hölderlina, przeł. i oprac. T. Zatorski, Gdańsk 2007.
Żygulski Z., Friedrich Hölderlin, Wrocław 1964.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Tematy i Konteksty
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
