Współautor antologii „Wzięli diabli pana” Julian Przyboś a zwrot ludowy humanistyki

Abstrakt

„Tam i wtedy” (tzn. Polska pierwszej połowy lat 50.) materia wskazana słowami poezja walcząca o postęp i wyzwolenie społeczne 1543–1953 pozostawała spleciona z ówczesnym literaturoznawstwem, natomiast „tu i teraz” (Polska trzeciej dekady XXI stulecia) owa materia może być   k r y t y c z n i e  d o p o w i a d a n a  zwrotem ludowym, zwanym też chłopskim bądź plebejskim. Czy znamienne dla pierwszej połowy lat 50. XX stulecia przeciwstawienie „starego” i „nowego literaturoznawstwa” wiedzie swe życie po życiu w zwrocie ludowym? Jakakolwiek zdecydowana odpowiedź, tzn. zero-jedynkowa, zapewne byłaby błędna, przychodzi bowiem poprzestać na wyważaniu sprzecznych argumentów i kontrargumentów. W antologii „Wzięli diabli pana” nie zostały wskazane dwa dziś przecież ważne czynniki wiejskiej opresji, mianowicie plebański przymus propinacyjny oraz gwałty małżeńskie dokonywane na chłopkach przez chłopów.