Doświadczenia translatorskie według Julii Hartwig

Elżbieta  Dudka

doi:10.15584/tik.2020.10

Autor

Elżbieta Dudka Uniwersytet Śląski

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2020.10

Słowa kluczowe:

Julia Hartwig, przekłady, poezja francuska i amerykańska, biografia

Abstrakt

W pracy zwrócono uwagę na doświadczenia związane z przekładami w dorobku artystycznym Julii Hartwig. Poetka była cenioną tłumaczką poezji francuskiej i amerykańskiej. Przekłady okazały się dla niej ważnym doświadczeniem lekturowym i formacyjnym, a także warsztatowym – powstawały równolegle do twórczości własnej, ale i ściśle wiązały się z biografią artystki. Rozproszone po różnych utworach komentarze do własnej pracy i dokonań innych tłumaczy, a także uwagi na temat istoty, znaczenia i roli przekładu przekonują, że jest to ważna część dorobku artystycznego Julii Hartwig. Przeprowadzona w artykule analiza zgromadzonych materiałów pozwoliła sformułować wnioski na temat warsztatu tłumaczki-poetki i jej stylu przekładu, który oddają takie metafory, jak: alchemia, odbicie, zwierciadło, przeprowadzka, spotkanie, rozmowa.

Downloads

Bibliografia

Apollinaire G., Listy do Madeleine, przeł. i poprzedziła wstępem J. Hartwig, Kraków 1976.

Apollinaire G., Nowe przekłady, przeł. J. Hartwig, A. Międzyrzecki, Kraków 1973.

Apollinaire G., Piosenka niekochanego i inne wiersze, przeł., oprac. i poprzedzili przedmową J. Hartwig, A. Międzyrzecki, Kraków 1994.

Apollinaire G., Poeta zamordowany, przeł. J. Hartwig, A. Międzyrzecki, Kraków 1973.

Apollinaire G., Wiersze miłosne, wybrali, przeł. J. Hartwig, A. Międzyrzecki, Warszawa 1992.

Apollinaire G., Wybór wierszy, wybór i posłowie Julia Hartwig, Warszawa 2010.

Balcerzan E., Pracownia tłumacza, w: tegoż, Kręgi wtajemniczenia. Czytelnik. Badacz. Tłumacz. Pisarz, Kraków 1982.

Balcerzan E., Tłumaczenie jako „wojna światów”. W kręgu translatoryki i komparastyki, Poznań 2009.

Barańczak S., Noty o pierwodrukach i podziękowania, w: tegoż, Ocalone w tłumaczeniu. Szkice o warsztacie tłumacza poezji z dołączeniem małej antologii przekładów, Poznań 1994.

Barańczak S., Warsztat tłumacza, „Zeszyty Literackie” 1993, nr 43; 1994, nr 45; 1994, nr 46.

Bly R., Jadąc przez Ohio i inne wiersze, wybrała, przeł. i wstępem opatrzyła J. Hartwig, Warszawa 1985.

Carpenterowie J. i B., Tłumacząc wiersz Julii Hartwig, przeł. A. Kotarba, „Przekładaniec” 2017, nr 8.

Cendrars B., Poezje, przeł. J. Hartwig, A. Ważyk, Warszawa 1962.

Chomiszczak T., „…Jedynie ci którzy wrośli w poezję”. Julii Hartwig alchemia przekładu, „Topos” 2004, nr 3/4.

Cummings E. E., Wybór wierszy, wybrał A. Międzyrzecki, przeł. S. Barańczak, J. Hartwig, A. Międzyrzecki, C. Miłosz, J. M. Rymkiewicz, Warszawa 1985.

Delacroix E., Dziennik, cz. 1 (1822–1853), cz. 2 (1854–1863), tekst franc. oprac. A. Joubin, przeł. J. Guze, J. Hartwig, wstępem opatrzył J. Starzyński, Wrocław 1968.

Dutka E., Centra, prowincje, zaułki. Twórczość Julii Hartwig jako auto/bio/geo/grafia, Kraków 2016.

Dutka E., Julii Hartwig metapoetyckie „rozmowy na nowy wiek”, w: Przestrzenie spotkania. Tom dedykowany Profesor Ewie Jaskółowej w czterdziestolecie pracy naukowej i dydaktycznej, red. K. Jędrych, D. Krzyżyk, M. Ochwat, M. Wójcik-Dudek, Katowice 2018, s. 85–97.

Dutka E., Przestrzeń „prywatno-publiczna”(o pewnym wierszu Julii Hartwig), w: Civitas Mentis, t. 2, red. Z. Kadłubek, T. Sławek, Katowice 2007.

Dutka E., „…to już nie tylko polityka, ale codzienne powietrze naszego życia…” – o dzienniku „Zawsze powroty” Julii Hartwig, w: Literatura i polityka. Szkice o literaturze XX i XXI wieku, red. B. Gutkowska, A. Nęcka, Katowice 2010.

Dziadek A., Strategia przekładu literackiego, w: 77 przekładów Stanisława Barańczaka i Clark Cavanagh z polskiej poezji współczesnej, wybór, wstęp i oprac. A. Dziadek, Katowice 1995.

Fiedorczuk J., „Ułamek świętości”. Krótkie liryki Wiliama Carlosa Williamsa w przekładach Julii Hartwig i Artura Międzyrzeckiego. http://biuroliterackie.pl/przystan/czytaj.php?site=100&=txt_1973 (dostęp 25.04.2012).

Flakowicz-Szczyrba M., Dowód na istnienie. Poezja Julii Hartwig wobec egzystencji i sztuki, Warszawa 2014.

Ginsberg A., Znajomi z tego świata. Wiersze z lat 1947–1985, wybór, oprac., posł. P. Sommer, przeł. J. Hartwig i in., Kraków 1993.

Głowiński M. [G. M.], Imagizm, w: Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław–Warszawa– Kraków 1989.

Hartwig J., Apollinaire, Warszawa 1962.

Hartwig J., Apollinaire, przeł. J. Arbuzov, P. Presov, Moskwa 1971.

Hartwig J., Apollinaire, przeł. J.-Y. Erhel, Paris 1972.

Hartwig J., Apollinaire, przeł. I. Fejer, Budapeszt 1968.

Hartwig J., Apollinaire, przeł. V. Zapletovà, Praga 1966.

Hartwig J., Błyski zebrane, Warszawa 2014.

Hartwig J., „Die Sonne nie tak świecie jak słońce…”, w: tejże, Poezje wybrane/ Selected Poems, tłum. J. i B. Carpenter, posł. J. Hartwig, J. i B. Carpenter, Kraków 2008.

Hartwig J., Die verlorene gute Laune, przeł. H. Więcławska, Warszawa 1971.

Hartwig J., Dziennik, Kraków 2011.

Hartwig J., Dzikie brzoskwinie. Antologia poetek amerykańskich, przeł. J. Hartwig i in., dodatek biograficzny R. Lis, Warszawa 2003.

Hartwig J., Gérard de Nerval, Warszawa 1972.

Hartwig J., Hablando no solo para uno mismo 1946–2013, przeł., wstęp F. P. Gonzóles, 2013.

Hartwig J., In Praise of the Unfinished. Selected Poems, przeł. J. i B. Carpenter, New York 2008.

Hartwig J., It Will Return. Poems, przeł. J. i B. Carpenter, Evanston 2010.

Hartwig J., Lampi. Błyski, przeł. F. Groggia, Milano 2008.

Hartwig J., Podziękowanie za gościnę. Moja Francja, Gdańsk 2006.

Hartwig J., Poeta dzisiaj, „Tygodnik Powszechny” 2001, nr 51/52.

Hartwig J., Sotto quest`isola, przeł. S. de Fanti, posł. A. Comes, Roma 2007.

Hartwig J., Tłumacząc wiersze poetów amerykańskich, w: tejże, Wiersze amerykańskie, Warszawa 2002.

Hartwig J., Und alles wird erinnert. Gedichte 2001–2011, przeł. B. Hartmann, Frankfurt 2013.

Heydel M., Import, szmugiel i zdrada, „Tygodnik Powszechny” 2011, nr 44 (dodatek „Festiwal Conrada”).

Hnatiuk O., Na froncie, „Tygodnik Powszechny” 2012, nr 13 (dodatek „Europejski Poeta Wolności”).

Iulia Hartwig. Doctor Honoris Causa Universitatis Studiorum Mickiewiczianae Posnaniensis. (2 II 2015), red. A. Rąbalska, Poznań 2015.

Jacob M., Poematy prozą, wybór i posł. J. Hartwig, przeł. J. Hartwig, A. Ważyk, Kraków 1983.

Jarniewicz J., Gdzie jest tłumacz? „Tygodnik Powszechny” 2012, nr 38 (dodatek „Magazyn Literacki”).

Kaniewska B., Oratio a Decano habita, w: Iulia Hartwig. Doctor Honoris Causa Universitatis Studiorum Mickiewiczianae Posnaniensis (2 II 2015), red. A. Rąbalska, Poznań 2015.

Kapuściński R., Tłumacz – postać XXI wieku, „Gazeta Wyborcza” (dodatek „Gazeta Świąteczna”) z 4–5 czerwca 2005 r.

Komparatystyka literacka a przekład, red. P. Fast, Katowice 2000.

Korespondencja Chopina z George Sand i jej rodziną, oprac. K. Kobylańska, teksty franc. przeł. J. Hartwig, Warszawa 1978.

Korzeniowski T., Julia Hartwig, Kraków 2000.

Książek-Czermińska M., Censurae, w: Iulia Hartwig. Doctor Honoris Causa Universitatis Studiorum Mickiewiczianae Posnaniensis (2 II 2015), red. A. Rąbalska, Poznań 2015.

Lachowski J., O`haryzm – klasycyzm – neoawangarda. O kategoryzowaniu poezji debiutantów z pierwszej połowy lat dziewięćdziesiątych, w: Inna literatura? Dwudziestolecie 1989–2009, t. 2, red. Z. Andres, J. Pasterski, Rzeszów 2010.

Legeżyńska A., Julia Hartwig. Wdzięczność, Łódź 2017.

Legeżyńska A., Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Na marginesie powojennych tłumaczeń poezji A. Puszkina, W. Majakowskiego, I. Kryłowa i A. Błoka, Warszawa 1986.

Marciniak B., Oratio inauguralis a Rectore habita, w: Iulia Hartwig. Doctor Honoris Causa Universitatis Studiorum Mickiewiczianae Posnaniensis (2 II 2015), red. A. Rąbalska, Poznań 2015.

Merwin W. S., Imię powietrza. Wiersze wybrane, wybór i red. A. Hołobut, przeł. K. Czyżewski, J. Hartwig, M. Heydel i in., Kraków 2013.

Michaux H., Seans z workiem oraz inne rady i przestrogi, wybór, przekł. i posł. J. Hartwig, Warszawa 2004.

Miłosz C., Tłumacząc Annę Świrszczyńską na wyspie Morza Karaibskiego, w: tegoż, Na brzegu rzeki, Kraków 1994.

Moore M., Wiersze wybrane, wyboru dokonała i wstępem poprzedziła L. Marjańska, przeł. J. Hartwig, L. Marjańska, Warszawa 1980.

Największe szczęście, największy ból. Jarosława Mikołajewskiego rozmowy z Julią Hartwig, Kraków 2014.

Niektórzy nie lubią poezji. Z Bernhardem Hartmannem rozmawia Joanna Roszak, https://www.dwutygodnik.com/artykul/5756-niektorzy-nie-lubia-poezji.html (dostęp 25.08.2019).

Opiewam nowoczesnego człowieka. Antologia poezji amerykańskiej, wybór i oprac. J. Hartwig, A. Międzyrzecki, Warszawa 1992.

Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440–2005. Antologia, wybór i oprac. E. Balcerzan, E. Rajewska, Poznań 2007.

Plath S., Poezje wybrane, przeł. J. Hartwig, J. Rostworowski, T. Truszkowska, posł. G. Borkowska, Kraków 2004.

Przekład artystyczny. O sztuce tłumaczenia księga druga, red. S. Pollak, Wrocław 1975.

Przekład – język – kultura, red. R. Lewicki, Lublin 2002.

Przekład literacki. Teoria – historia – współczesność, red. A. Nowicka-Jeżowa, D. Knysz-Tomaszewska, Warszawa 1997.

Pyzik A., Spóźniony śpiewak, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/spozniony-spiewak-2/ (dostęp 26.08.2019).

Reverdy P., Poezje wybrane, wybór, wstęp, przeł. J. Hartwig, Warszawa 1986.

Rimbaud J. A., Ja to ktoś inny. Korespondencja, przeł. i oprac. J. Hartwig, A. Międzyrzecki, Warszawa 1970.

Stala M., Censurae, w: Iulia Hartwig. Doctor Honoris Causa Universitatis Studiorum Mickiewiczianae Posnaniensis (2 II 2015), red. A. Rąbalska, Poznań 2015.

Szwebs W., Przekłady poezji anglojęzycznej. http://przewodnikpoetycki.amu.pl/encyklopedia/przeklady-poezji-anglojęzycznej (dostęp 1.08.2019).

Tajemnicze zaułki Williamsa. Z Julią Hartwig rozmawia Julia Fiedorczuk, http://biuroliterackie.pl/przystan/czytaj.php?site=100&co=txt_1970 (dostęp 25.04.2012).

Tam gdzie mogę ścigam morze. Z poetka Julią Hartwig rozmawia Wojciech Kass, „Topos” 2004, nr 3/4.

Telicki M., Poetycka antropologia Julii Hartwig, Poznań 2009.

Telicki M., Związki twórcze Julii Hartwig z kulturą francuską, „Napis” 2005, seria 11.

Williams W. C., Spóźniony śpiewak, wybór, posł., przeł. J. Hartwig, Wrocław 2009.

Współczesne teorie przekładu, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009.