Selected aspects of diagnosing adolescent disorders in youth with mild intellectual disabilities in the context of psychological and pedagogical support
DOI:
https://doi.org/10.15584/kpe.2025.13Keywords:
adolescence, behavioral disorders, intellectual disability, psychological and pedagogical support, diagnosis, special educationAbstract
The article addresses the issue of diagnosing adolescent disorders in young people with mild intellectual disabilities, with particular emphasis on the role of psychological and pedagogical support. The aim of the publication is to present selected aspects of diagnosing developmental difficulties occurring during adolescence and to highlight the opinions of teachers and specialists working with students in special education settings. The paper discusses the theoretical foundations of classification and diagnosis of disorders (including DSM-IV and ICD-10), their symptoms, and risk factors. It presents the results of empirical research conducted among 38 teachers and specialists, indicating the most frequently observed disorders: emotional-anxiety disorders, behavioral and oppositional-defiant disorders, and eating disorders. The article also outlines diagnostic methods and preventive measures undertaken by educators. The findings emphasize the importance of early diagnosis and integrated support for adolescents with intellectual disabilities during their developmental transitions.
Downloads
References
Bakiera L., Czy dorastanie musi być trudne?, Warszawa 2009.
Bobik B., Uzależnienia wśród młodzieży na terenach dotkniętych transformacją gospodarczą, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2016, RLVI, nr 6.
Bobik B., Wybrane aspekty diagnozy pedagogicznej zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną, (w:) Wybrane przestrzenie Niepełnosprawności. Teoria, diagnoza, badania, red. M. Penczek i A. Szafrańska, , Kraków 2018.
Diagnostic and Statistical Manual - DSM-IV, APA, 1994.
Gaebel W., Zielasek J., G.M. Reed, Zaburzenia psychiczne i behawioralne w ICD-11: koncepcje, metodologia oraz status obecny, „Psychiatria Polska” 2017, nr 51(2), DOI: https://doi.org/10.12740/PP/69660.
Górnicka B., Plany życiowe młodzieży z lekką niepełnosprawnością intelektualną, Opole 2004.
Harwas-Napierała B., Trempała B. (red.), Psychologia rozwoju człowieka, t. 2, Charakterystyka okresów życia człowieka, Warszawa 2006.
International Statistical Manual of Mental Disorder, http://apps.who.int/classifictions/icd10/browse/2010/enJ (dostęp: 12.07.2025)
Kołakowski A., Kliniczny obraz zaburzeń zachowania [w:] Zaburzenia zachowani u dzieci. Teoria i praktyka, red. tenże, Sopot 2013.
Kupisiewicz M., Słownik Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2014.
Leonel A., Inteligencja emocjonalna dla dzieci i młodzieży. Narzędzie dla rodziców i nauczycieli, Ebook 2024.
Minczakiewicz E. M., Perspektywy dorastania młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w kontekście jakości życia wychowującej ją rodziny, „Transdyscyplinarne Studia o Kulturze i Edukacji” 2008, nr 3(63), https://kpsw.edu.pl/pobierz/wydawnictwo/Transdyscyplinarne/NOE3/63_Elzbieta%20Minczakiewicz.pdf (dostęp:12.07.2025).
Minczakiewicz E.M., Jakość życia rodzin a dylematy dorastania młodzieży z objawami niepełnosprawności intelektualnej, [w:] Jakość życia w niepełnosprawności. Mity a rzeczywistość, red. M. Flanczewska-Wolny, Gliwice-Kraków 2007.
Minczakiewicz E.M., Perspektywy życiowe w wyobrażeniach dorastającej pełno-, i niepełnosprawnej umysłowo młodzieży, „Roczniki Pedagogiki Specjalnej” 1996, Tom 7, Warszawa.
Oszwa U., Zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży, „Remedium” 2003, nr 125-126, http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/61-remedium/565-zaburzenia-zachowania-u-dzieci-i-mlodziezy.html (dostęp: 31.01.2018).
Pecyna M.B., Psychofizjologiczne diagnozy trudności w uczeniu się, Opole 2010, s. 18.
Rękosiewicz M., Społeczny kontekst kształtowania się tożsamości osób z niepełnosprawnością intelektualną w okresie późnej adolescencji i wyłaniającej się dorosłości, niepublikowana dysertacja doktorska, Poznań 2016.
Rękosiewicz M., Brzezińska A., Kształtowanie tożsamości w okresie dzieciństwa i dorastania osób z niepełnosprawnością intelektualną: rola rodziny i szkoły, „Studia Edukacyjne” 2011, nr 18.
Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z dnia 9 sierpnia 2017 r., t.j. Dz.U 2023, poz. 1798.
Rubacha K., Metodologia badań nad edukacją, Ebook 2017.
Rusinek K., Aspiracje życiowe młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, „Annales UMC-S. Sectio J. Paedagogika-Psychologia” 2014, vol. 27, nr 2.
Sajewicz-Radke U., Radke B.M., Skale objawowe zaburzeń okresu adolescencji. Przewodnik diagnostyczny, Gdańsk 2012, s. 8.
Sajewicz-Radtke U., Radtke B.M., Kalka D., Kwestionariusz Agresywności Młodzieży-Reaktywność Emocjonalna. Podręcznik, Gdańsk 2014.
Sajewicz-Radtke U., Radtke B.M., Skale objawowe zaburzeń okresy adolescencji. Przewodnik diagnostyczny, Gdańsk 2012;
Skowronek P., Wybrane zaburzenia okresu adolescencji u młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną, niepublikowana praca magisterska opracowana pod kierunkiem Bogumiły Bobik, UŚ WNS, Katowice 2025.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 KULTURA – PRZEMIANY – EDUKACJA
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
