Wybrane aspekty diagnozy zaburzeń okresu adolescencji u młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w kontekście pomocy psychologiczno-pedagogicznej
DOI:
https://doi.org/10.15584/kpe.2025.13Słowa kluczowe:
adolescencja, zaburzenia zachowania, niepełnosprawność intelektualna, pomoc psychologiczno-pedagogiczna, diagnoza, szkoła specjalnaAbstrakt
Artykuł podejmuje temat diagnozy zaburzeń okresu adolescencji u młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, ze szczególnym uwzględnieniem roli pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Celem publikacji jest przedstawienie wybranych aspektów diagnozy trudności rozwojowych występujących w okresie dojrzewania oraz ukazanie opinii nauczycieli i specjalistów pracujących z młodzieżą w szkołach specjalnych. W artykule omówiono teoretyczne podstawy klasyfikacji i diagnozy zaburzeń (m.in. wg DSM-IV i ICD-10), ich symptomy oraz czynniki ryzyka. Zaprezentowano wyniki badań empirycznych przeprowadzonych wśród 38 nauczycieli i specjalistów, wskazujące na najczęściej obserwowane zaburzenia: emocjonalno-lękowe, zaburzenia zachowania oraz zaburzenia odżywiania. Przedstawiono również metody diagnozy i działania profilaktyczne podejmowane przez pedagogów. Uzyskane wyniki podkreślają znaczenie wczesnej diagnozy oraz zintegrowanego wsparcia młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w procesie ich dorastania.
Downloads
Bibliografia
Bakiera L., Czy dorastanie musi być trudne?, Warszawa 2009.
Bobik B., Uzależnienia wśród młodzieży na terenach dotkniętych transformacją gospodarczą, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2016, RLVI, nr 6.
Bobik B., Wybrane aspekty diagnozy pedagogicznej zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną, (w:) Wybrane przestrzenie Niepełnosprawności. Teoria, diagnoza, badania, red. M. Penczek i A. Szafrańska, , Kraków 2018.
Diagnostic and Statistical Manual - DSM-IV, APA, 1994.
Gaebel W., Zielasek J., G.M. Reed, Zaburzenia psychiczne i behawioralne w ICD-11: koncepcje, metodologia oraz status obecny, „Psychiatria Polska” 2017, nr 51(2), DOI: https://doi.org/10.12740/PP/69660.
Górnicka B., Plany życiowe młodzieży z lekką niepełnosprawnością intelektualną, Opole 2004.
Harwas-Napierała B., Trempała B. (red.), Psychologia rozwoju człowieka, t. 2, Charakterystyka okresów życia człowieka, Warszawa 2006.
International Statistical Manual of Mental Disorder, http://apps.who.int/classifictions/icd10/browse/2010/enJ (dostęp: 12.07.2025)
Kołakowski A., Kliniczny obraz zaburzeń zachowania [w:] Zaburzenia zachowani u dzieci. Teoria i praktyka, red. tenże, Sopot 2013.
Kupisiewicz M., Słownik Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2014.
Leonel A., Inteligencja emocjonalna dla dzieci i młodzieży. Narzędzie dla rodziców i nauczycieli, Ebook 2024.
Minczakiewicz E. M., Perspektywy dorastania młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w kontekście jakości życia wychowującej ją rodziny, „Transdyscyplinarne Studia o Kulturze i Edukacji” 2008, nr 3(63), https://kpsw.edu.pl/pobierz/wydawnictwo/Transdyscyplinarne/NOE3/63_Elzbieta%20Minczakiewicz.pdf (dostęp:12.07.2025).
Minczakiewicz E.M., Jakość życia rodzin a dylematy dorastania młodzieży z objawami niepełnosprawności intelektualnej, [w:] Jakość życia w niepełnosprawności. Mity a rzeczywistość, red. M. Flanczewska-Wolny, Gliwice-Kraków 2007.
Minczakiewicz E.M., Perspektywy życiowe w wyobrażeniach dorastającej pełno-, i niepełnosprawnej umysłowo młodzieży, „Roczniki Pedagogiki Specjalnej” 1996, Tom 7, Warszawa.
Oszwa U., Zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży, „Remedium” 2003, nr 125-126, http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/61-remedium/565-zaburzenia-zachowania-u-dzieci-i-mlodziezy.html (dostęp: 31.01.2018).
Pecyna M.B., Psychofizjologiczne diagnozy trudności w uczeniu się, Opole 2010, s. 18.
Rękosiewicz M., Społeczny kontekst kształtowania się tożsamości osób z niepełnosprawnością intelektualną w okresie późnej adolescencji i wyłaniającej się dorosłości, niepublikowana dysertacja doktorska, Poznań 2016.
Rękosiewicz M., Brzezińska A., Kształtowanie tożsamości w okresie dzieciństwa i dorastania osób z niepełnosprawnością intelektualną: rola rodziny i szkoły, „Studia Edukacyjne” 2011, nr 18.
Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z dnia 9 sierpnia 2017 r., t.j. Dz.U 2023, poz. 1798.
Rubacha K., Metodologia badań nad edukacją, Ebook 2017.
Rusinek K., Aspiracje życiowe młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, „Annales UMC-S. Sectio J. Paedagogika-Psychologia” 2014, vol. 27, nr 2.
Sajewicz-Radke U., Radke B.M., Skale objawowe zaburzeń okresu adolescencji. Przewodnik diagnostyczny, Gdańsk 2012, s. 8.
Sajewicz-Radtke U., Radtke B.M., Kalka D., Kwestionariusz Agresywności Młodzieży-Reaktywność Emocjonalna. Podręcznik, Gdańsk 2014.
Sajewicz-Radtke U., Radtke B.M., Skale objawowe zaburzeń okresy adolescencji. Przewodnik diagnostyczny, Gdańsk 2012;
Skowronek P., Wybrane zaburzenia okresu adolescencji u młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną, niepublikowana praca magisterska opracowana pod kierunkiem Bogumiły Bobik, UŚ WNS, Katowice 2025.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 KULTURA – PRZEMIANY – EDUKACJA
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
